Гутарковыя канструкцыi: заканамернасцi цi адметнасцi ужывання?

Abstract

Аналізуюцца сказы, граматычны цэнтр якіх утвараюць прэдыкатыўныя прыслоўі са значэннем неабходнасці: трэба, патрэбна, неабходна. Удакладняецца агульнапрынятае тэарэтычнае палажэнне, што такія словы арганізуюць толькі аднасастаўныя безасабовыя сказы. Як сведчыць эмпірычны матэрыял, аднасастаўныя сказы ўтвараюць прэдыкатывы ў спалучэнні з інфінітывам тыпу: Яму трэба ўдакладніць гэтыя звесткі; Ёй неабходна прадоўжыць візу. Безінфінітыўныя сказы з прэдыкатывам маюць у сваѐй структуры імя ў назоўным склоне, а значыць, граматычна функцыянуюць як двухсастаўныя канструкцыі, параўн.: Яму трэба мая дапамога; Яна ім трэба. Такога кшталту выказванні актыўна выкарыстоўваюцца не толькі ў дыялектным маўленні на ўсѐй тэрыторыі Беларусі, але і ў пісьмовых літаратурна-мастацкіх тэкстах, а таксама ў спантанным гутарковым маўленні беларускамоўнай інтэлігенцыі.