“Зацінанне” ў знахарскай практыцы Беларускага Палесся ў другой палове ХІХ – пачатку ХХІ стагоддзя

Abstract

Разглядаецца рытуал "зацінання" ў знахарстве Беларускага Палесся ў другой палове ХІХ – пачатку ХХІ ст., якому надавалася недастатковая ўвага ў беларускай этналагічнай навуцы. На аснове апублікаваных этнаграфічных матэрыялаў, а таксама ўласных палявых даследаванняў аўтара разглядаюцца асноўныя віды дадзенага рытуалу і іх адметныя рысы, прасочваецца яго паступовая трансфармацыя і знікненне. Выяўляецца існаванне аналагічных практык у суседніх з Беларускім Палессем гісторыка-культурных рэгiёнах, напрыклад, Украінскім Палессі, Беларускім Падняпроўі. Праводзіцца параўнанне "зацінання" з тыповым для традыцыйнай культуры Рускай Поўначы рытуалам "адпачынак". Робіцца выснова аб архаічнасці рытуалу "зацінання" і неабходнасці аднясення яго да найстаражытных пластоў традыцыйнай культуры беларусаў.= In the article is considered the ritual of "zatcinanne" (“preventing”) in witchery of Belarusian Polesia in the second half of the XIX – the beginning of the XXIst century, which wasn't previously received proper attention within the Belarusian ethnological science. On the basis of published ethnographical data and his own field researches, the author examines the main types of that ritual and its distinguishing features, traces its gradual transformation and extinction during the period under review. On the large amount of sources are revealed the similar practices in adjacent historico-cultural regions, for instance, in Ukrainian Polesia, Belarusian Dnieper region. Additionally, the comparison of “zatcinanne” and of typical in Russian North region culture ritual of "otpusk" (“release”) is conducted. The author makes the conclusion about the archaic origin of ritual "zatcinanne" (“preventing”), and neccessity regarding it as one of the most ancient layers of traditional Belarusian culture.