Дыскурсіўная самастойнасць як лінгвістычная прымета афарыстычных адзінак

Abstract

Разглядаецца дыскурсіўная самастойнасць афарыстычных адзінак на матэрыяле беларускай, рускай, польскай і англійскай моў. Устаноўлена, што афарызмы здольны захоўваць пры ўжыванні ў любых відах дыскурсу нязменнасць формы і зместу, а таксама функцыянальную незалежнасць ад кантэксту ў структурным і зместавым плане. Такая якасць афарыстычных адзінак кваліфікаваная як іх дыскурсіўная самастойнасць. Яна абумоўлена трыма фактарамі (зместавай аўтаномнасцю, функцыянальнай незамацаванасцю, дыскурсіўнай адасобленасцю), якія знаходзяцца ў адносінах паслядоўнай дэтэрмінацыі (зместавая аўтаномнасць абумоўлівае функцыянальную незамацаванасць, з якой вынікае дыскурсіўная адасобленасць). Магчымыя трансфармацыі і мадыфікацыі афарызма ў кантэксце не ўплываюць на нязменнасць яго формы і зместу ў нейтральнай пазіцыі (па-за кантэкстам). Дыскурсіўная самастойнасць афарызма дэтэрмінуе магчымасць яго вылучэння з маўлення як асобнага тэксту. Дыскурсіўная самастойнасць з’яўляецца аблігаторнай прыметай афарызма, але не набывае субстанцыянальнай значнасці (не з’яўляецца спецыфічнай), хоць і мае адметны характар у афарыстычных адзінках.= The article deals with the discourse independence of aphoristic units based on the material of the Belarusian, Russian, Polish and English languages. It has been established that aphorisms are able to preserve the immutability of form and content, as well as functional independence of structure and content from context in any kind of discourse. Such quality of aphoristic units is qualified as their discourse autonomy. Discourse autonomy of aphorisms is caused by three factors (content autonomy, functional instability, discourse isolation), which are in sequential determination (autonomy of the content causes functional instability, which reveals discourse autonomy). Possible transformations and modifications of an aphorism in the context do not affect the immutability of its form and content in a neutral position (out of context). The discourse autonomy of an aphorism determines the possibility of its isolation from speech as a separate text. Discourse autonomy is an abligatory mark of aphorism, but does not acquire substantial significance (is not specific), although it has a distinctive character in aphoristic units.