Фундуш Гiльзенаў-Шадурскiх у справе развiцця адукацыi ва Усходняй Беларусi ў канцы XVIII - пачатку ХХ стагоддзя

Abstract

Разглядаецца праблема, якая дагэтуль застаецца па-за рамкамі прац айчынных і замежных даследчыкаў, – гісторыя складвання і выкарыстання ў асветніцкай справе канца XVIІІ – пачатку ХХ стагоддзя буйнейшага ў Беларусі фундуша Гільзенаў-Шадурскіх. Аналіз гістарыяграфіі паказаў недастатковую вывучанасць мецэнацтва ў Рэчы Паспалітай. З улікам гэтага ў рабоце прасочаны працэс складвання фундуша на фоне палітычна-эканамічнага жыцця беларускіх зямель у азначаны перыяд. Аналіз архіўных крыніц дазволіў аўтару ўсебакова разгледзіць напрамкі размеркавання сродкаў, іх уплыў на стан асобных навучальных устаноў. У сваю чаргу вывучэнне эвалюцыі адносін вучылішчных улад да прыватнага мецэнацтва дало магчымасць вызначыць спецыфіку развіцця сістэмы адукацыі ў рэгіѐне, а таксама фактары, паспрыяўшыя яе паступовай уніфікацыі з агульнаімперскай школьнай мадэллю. Прадметам асобнага даследавання сталі праекты графаў Шадурскіх па пераўтварэнні Асвеі ў буйны асветніцкі цэнтр, што цалкам адпавядала агульным настроям мясцовага грамадства па актывізацыі тут культурнага жыцця ў цэлым і паляпшэнні якаснага ўзроўню сярэдняй ды вышэйшай адукацыі ў прыватнасці. Адзначана неабходнасць адраджэння фундуша Гільзенаў-Шадурскіх як адметнай дабрачыннай акцыі міжнароднага ўзроўню.