“Арол над гняздом сваім”: вылучэнне настаўніцтва ў асобны від прафесійнай дзейнасці на беларускіх землях у XІI–XVIII стагоддзях

Abstract

Даследуецца праблема складвання ў XІI–XVIII стст. на беларускіх землях агульных патрабаванняў да асоб, якія займаліся выкладчыцкай дзейнасцю. На прыкладзе “Аповесці мінулых гадоў”, разважанняў І. Златавуста, К. Тураўскага і У. Манамаха прасочаны працэс афармлення агульных падыходаў да іх абавязкаў у часы старажытнарускіх княстваў. Праведзены аналіз поглядаў айчынных асветнікаў XVI–XVII стст. на задачы выкладчыцкай дзейнасці, што дазволіла вызначыць яе спецыфіку і адносіны да настаўнікаў з боку тутэйшага грамадства. Таксама ў артыкуле паказана сутнасць патрабаванняў да настаўнікаў у айчынных брацкіх школах. Прааналізаваны працэс падрыхтоўкі кандыдатаў у выкладчыцкае званне ў езуіцкім ордэне. Асобая ўвага сканцэнтравана на вывучэнні захадаў Адукацыйнай камісіі па ўдасканаленні выкладчыцкай дзейнасці (у тым ліку ўвядзенне адказнасці за выкладанне асобных прадметаў) і матэрыяльнага яе забеспячэння (прэміі, стажыроўкі, страхаванне, пенсіі). Дэталёва прасочаны працэс стварэння ў Рэчы Паспалітай “акадэмічнага саслоўя” і выпрацоўкі ідэальнага вобраза свецкага педагога-асветніка. Напрыканцы работы адзначаны адносіны расійскай Камісіі па народных вучылішчах да абавязкаў настаўнікаў на ўсходнебеларускіх землях.= In a scientific paper investigates the problem of forming a XІI – XVIII centuries. Belarusian lands on general requirements for people involved in teaching activities. On the example of the “Tale of Bygone Years”, reasoning I. Zlatousta, K. Turowskogo and W. Monomakha traced the process of registration of common approaches to their duties during the ancient kingdoms. The analysis of the views of local educators XVI – XVII centuries on tasks of teaching, which allowed to determine its specificity and relevance to teachers by the local society. The article also shows the specificity requirements for teachers in local schools fraternal . Analyzed the process of preparing candidates for teacher's rank in the Jesuit order, where the profession for the first time acquired a methodical – systematic character. Special attention is focused on the study of the Commission on measures to improve public education teaching (including introduction of specialization of teachers) and material support (bonuses, training, pensions). Traced in detail the process of creating in Rzeczpospolita “academicing class” and developing the ideal image of a secular teacher and educator. At the end of the studied attitude of the Russian Commission on the duties of public schools teachers lands to the east of Belarus.