Прадуктыўныя сродкі ўтварэння трывальных пар дзеяслоўных фразеалагізмаў

Abstract

У артыкуле аналізуюцца прадуктыўныя сродкі ўтварэння карэлятыўных трывальных пар дзеяслоўных фразеалагізмаў, вызначаюцца рэгулярныя і малачастотныя афіксы, іх словаўтваральныя магчымасці. Паказваецца, што ўтварэнне дзеяслоўных фразеалагізмаў незакончанага трывання ад дзеяслоўных фразеалагізмаў закончанага трывання пераважае над адваротным працэсам. Аналіз суфіксальнага спосабу ўтварэння карэлятыўных трывальных пар дзеяслоўных фразеалагізмаў выявіў, што суфіксацыя часта суправаджаецца пазіцыйнымі чаргаваннямі галосных або гістарычнымі чаргаваннямі зычных у аснове дзеяслоўнага кампанента фразеалагізма. Шырока распаўсюджаны сярод дзеяслоўных фразеалагізмаў і суплетыўны спосаб утварэння суадносных трывальных пар, апісваюцца і традыцыйныя суплетыўныя асновы дзеяслоўных кампанентаў фразеалагізмаў, і асновы, у якіх гістарычныя чаргаванні моцна змянілі фанетычны склад кораня. Атрыманыя вынікі могуць быць выкарыстаны ў вучэбным працэсе падчас правядзення лекцыйных і практычных заняткаў па сучаснай беларускай мове, а таксама ў лексікаграфічнай і фразеаграфічнай практыцы.= The productive methods for the formation of correlative aspectual pairs of verbal phraseological units are analyzed in the article, as well as regular and low-frequent affixes and their word-building capabilities are defined. It is established that the formation of the imperfective form of verbal phraseological units from perfect verbal phraseological units prevails over the reverse process. The analysis of the suffix method for the forming of correlative aspectual pairs of verbal phraseological units shows that the suffixation is often accompanied by the positional alternation of vowels or historical alternation of consonants in the base of the verbal component. It was found that the suppletive way of forming aspectual pairs is widespread among verbal phraseological units. The author describes the traditional suppletive bases of the verbal components of phraseological units, as well as the bases in which historical alternations have greatly changed the phonetic composition of a root. The results of the article can be applied in the modern Belarusian language lectures and practical classes, as well as in lexicographic and phraseographic practice.