Каморы-экспакгаўзы ў сістэме дзяржаўнай мытнай службы Вялікага Княства Літоўскага ў другой палове ХVІІІ ст.

Abstract

У другой палове ХVІІІ ст. у ВКЛ адбылася рэформа дзяржаўнага апарата, адным з вынікаў якой стала рэарганізацыя мытнай службы і ператварэнне яе ў спецыяльны інстытут у сістэме выканаўчай улады дзяржа-вы. Мытная служба ВКЛ у гэты перыяд была перабудавана на прынцыпах бюракратыі і стала адной з самых дасканала арганізаваных дзяржаўных структур. Для забеспячэння максімальна поўнага паступлення ў бюджэт грошай, сабраных ад спагнання пошлін ад тавараў, якія перавозіліся праз мяжу, дзяржава шукала аптымальныя шляхі для арганізацыі эфектыўнай працы мытняў, у тым ліку і праз інстытуцыянальныя змены. У артыкуе на падставе вывучэння і абагульнення архіўных матэрыялаў упершыню ў айчыннай і замеж-най гістарыяграфіі паказаны роля і значэнне камор-экспакгаўзаў. У прыватнасці, адзначана, што такія адмысловыя пункты мытнага кантролю з’явіліся ў структуры мытнай службы ВКЛ у 1788 г. Яны былі створаны ў гарадах, дзе ажыццяўляўся найбольш актыўны гандаль замежнымі таварамі – Вільні, Гродне, Коўне, Мінску, Брэсце, Слоніме, Пінску, Мазыры, Нясвіжы і Навагрудку. Акрамя правядзення працэдуры мытнага дагляду, ацэнкі тавара і налічэння пошліны, экспакгаўзы дадаткова з’яўляліся месцамі часовага складзіравання і захоў-вання тавараў. У даследаванні даецца характарыстыка дзейнасці экспакгаўзаў, адзначаецца іх роля ў пашырэнні і развіцці гандлю на тэрыторыі ВКЛ у другой палове ХVІІІ ст. Вынікі даследавання могуць быць выкарыстаны пры вывучэнні дзейнасці дзяржаўных інстытутаў ВКЛ у другой палове ХVІІІ ст, пры падрыхтоўцы абагульняючых навуковых прац, вучэбных дапаможнікаў па гісторыі ВКЛ і гісторыі мытнай службы.