Этапы развіцця ліберальнай думкі на Беларусі ў ХІХ стагоддзі

Abstract

Даследуецца ліберальны кірунак палітычнай і прававой думкі на беларускіх землях у ХІХ стагоддзі. Разглядаюцца два перыяды развіцця ліберальнай думкі ў Беларусі – дарэформавы (да 1861 г.) і парэформавы (1861 – пачатак ХХ ст.). Аналізуюцца ліберальныя ідэі ўдзельнікаў тайных студэнцкіх арганізацый Віленскага ўніверсітэта філаматаў і філарэтаў, а таксама прафесараў універсітэта Андрэя і Яна Снядэцкіх, Іяхіма Лялевеля, Ігната Даніловіча. Разглядаюцца праект мясцовых рэформ Гродзенскага губернскага правадыра дваранства Віктара Старжынскага, які прадугледжваў нацыянальна-культурную аўтаномію беларускіх земляў у складзе Расійскай імперыі, а таксама ліберальныя ідэі беларускай інтэлігенцыі, якія групаваліся вакол газеты “Менскі лісток”. Аналізуюцца палітычныя і прававыя ідэі Уладзіміра Спасовіча, яго разуменне катэгорыі справядлівасці, прынцыпаў правасуддзя, ролі адвакатаў (прысяжных павераных) у судовым працэсе. = In article the liberal direction of political and legal thought on the Belarus earths in ХІХ is investigated century. Two periods of development of liberal thought in Belarus – prereform (till 1861) and 1861 – beginning ХХ the item are considered. In article liberal ideas of participants of the secret student’s organisations of Vilensky university, and as professors of university of Andrey and Yana Snedetsky, by Ioahima Lelevelja, Ignata Danilovicha are analyzed. Are considered the project of local reforms of the Grodno provincial leader of nobility of Victor Starzhinsky which provided a national-cultural autonomy of the Belarus earths as a part of the Russian empire, and as liberal ideas of the Belarus intelligency which were grouped round the newspaper “Minsk leaf”. Vladimir Spasovicha’s political and legal ideas, its understanding of a category of justice, principles of justice, a role of lawyers (barristers) in litigation are analyzed.