Дзяржаўна-палітычная традыцыя Вялікага княства Літоўскага ў нацыянальных рухах яго правапераемнікаў у пачатку ХХ стагоддзя

Abstract

Разгледжаны пошукі беларускай, літоўскай і польскай палітычнай думкі пачатку ХХ ст. форм нацыянальна-дзяржаўнага ўладкавання народаў былога ВКЛ на аснове яго дзяржаўна-палітычнай традыцыі. Усталяваны абставіны звароту да гістарычнай традыцыі. Ахарактарызаваны месца і роля традыцый ВКЛ у “краёвай” ідэалогіі, ідэалогіі літоўскіх аўтанамістаў, польскіх федэралістаў, беларускага нацыянальнага руху. Выяўлена тэндэнцыя да дыференцыяцыі інтарэсаў нацый краю і прыстасавання імі спадчыны ВКЛ да сваіх інтарэсаў, канкурэнцыі з-за гэтай спадчыны. Навуковая навізна месціцца ў метадалагічным падыходзе, што грунтуецца на сучасных канцэпцыях (сацыякультурнай траўмы; палітычнай нацыі; нацыяўтварэння ва Усходняй Еўропе, разгледжанага праз феномен спадчыны Рэчы Паспалітай і ВКЛ); правядзенні параўнаўчага аналізу практыкі выкарыстання спадчыны ВКЛ беларускімі, літоўскімі і польскімі нацыянальнымі рухамі і выкрыцці спецыфікі ідэалогіі беларускага руху; прыцягненні новых архіўных крыніц.= It is reviewed the search in early XX century by Belarusian, Lithuanian and Polish political thought of the forms of national-state structure of the peoples of former Grand Duchy of Lithuania (GDL) on the basis of its statepolitical tradition. It is established the circumstances of appeal to historical tradition. Article describes the role and place GDL tradition in «krajovaya» ideology, in ideology of Lithuanian autonomists, Polish federalists, Belarusian national movement. It is shown how the divergence of nation interests lead to adapt GDL heritage to them and to the competition because of this heritage. Scientific novelty lies in methodological approach, based on modern concepts (sociocultural trauma; political nation; creation of nations in Eastern Europe, discussed on the phenomenon of Rzeczpospolita and GDL heritage); in comparative analysis of use of GDL heritage by Belarusian, Lithuanian and Polish national movements and show the specificity of ideology of Belarusian movement; attract new archival sources.