Лінгівстычныя ўніверсаліі і парэміялагічны фонд мовы

Abstract

Разглядаецца паняцце моўнай універсаліі ў дачыненні да парэміялагічнага фонду мовы, вызначаецца паняцце прыказкавых універсалій, акрэсліваюцца іх асноўныя разнавіднасці і ўмовы функцыянавання, дыферэнцыююцца ўніверсальныя і інтэрнацыянальныя прыказкі. Устаноўлена, што ўніверсальны характар у парэміялогіі мае не толькі змест прыказак, але і адлюстраваныя ў прыказках прадметы і вобразы (калі іх супадзенне абумоўлена агульным тэарэтычным і практычным вопытам розных народаў, незалежным ад этнічнай і моўнай роднасці ці міжмоўных кантактаў), структурныя ўласцівасці прыказак (двухсастаўны сказ, імя ў функцыі суб’екта і прэдыката, бінарная пабудова, сінтаксічны паралелізм і г.д.), структурна-семантычныя прыказкавыя мадэлі (у якіх спалучаюцца агульныя для розных моў лагічныя формы зместу прыказак, структурныя ўласцівасці прыказкавых адзінак, адлюстраваныя ў прыказках прадметы і вобразы). Да ўніверсальных прыказак, адносяцца адзінкі, якія маюць у іншых мовах прыказкавыя аналагі і пабудаваны разам з імі па адной і той жа структурна-семантычнай мадэлі, якая не абумоўлена ні моўным раством, ні моўнымі кантактамі.= The article deals with the concept of the language universals with regard to the paremiological fund of the language. It defines the concept of proverb universals, their main types and functioning conditions, the differentiation of the universal and international proverbs. It was determined that in paremiology the universal nature has the content of proverbs, along with the objects and images reflected in proverbs (if their coincidence is based on the general theoretical and practical experience of different nations, independent of the ethnic and linguistic affinity or interlanguage contacts), structural properties of proverbs (a two-part sentence, a name functioned as the subject and predicate, the binary construction, the syntactic parallelism, etc.), structural and semantic models of the proverbs (that combine common for different languages logical forms of the proverbs content, structural properties of proverbs, objects and images reflected in proverbs). Universal proverbs are units that have analogues in other languages, which are represented by the same structural-semantic model, independent of the linguistic affinity or interlanguage contacts.