Гістарычныя катэгорыі сялянства: эквіпалентная апазіцыя «дольнік – палавіннік»

Abstract

Прааналізаваны гістарычныя намінацыі «половник» і «дольник», якія ўтвараюць эквіпалентную апазіцыю, для якой характэрна наяўнасць агульнага семантычнага кампанента і кампанента дыферэнцыяльнага, абумоўленага рознымі матывацыйнымі прыметамі: «половник» – ‘з паловы’, «дольник» – ‘з долі’. Вывучэнне дадзеных намінацый важна ў кагнітыўным плане, паколькі яны маюць дачыненне да гістарычнай з’явы, якая выходзіць за межы ўсходнеславянскай тэрыторыі і мела пашырэнне ў Францыі, Італіі, Германіі, а ў перыяд панавання натуральнай гаспадаркі такая форма арэнды як «половинство» была распаўсюджана па ўсёй Еўропе. Прасочваецца семантычная эвалюцыя намінацыі «дольник», звязаная з семантычным нарашчэннем і выкарыстаннем яе не толькі з сацыяльна-эканамічным значэннем, але і з другасным значэннем ‘няродны сын, прыёмыш’, з улікам якога яна можа быць аднесена да тэматычнай сферы «назвы роднасці і сваяцтва».