Вышэйшыя дзяржаўныя ўраднікі Вялікага Княства Літоўскага ў час праўлення Уладзіслава Вазы (1633 – 1648 гг.)

Abstract

У артыкуле прадстаўлены некаторыя вынікі вывучэння структуры цэнтральных, а таксама вышэйшых лакальных дзяржаўных ураднікаў Вялікага Княства Літоўскага ў 30 – 40-я гады XVII cтагоддзя. Кіруючы апарат княства складаўся з ураднікаў, адна частка якіх, у вузкім сэнсе, служыла дзяржаве, а іншая абслугоўвала манарха. На практыцы гэты падзел прысутнічаў не заўсёды. Сыходзячы з кампетэнцый цэнтральнай бюракратыі ВКЛ, гэтая дзяржава выконвала мінімальны набор функцый, што было ўласціва для традыцыйных грамадстваў. У час праўлення Уладзіслава Вазы былі адноўлены старыя і ўведзены новыя ўрады, што прывяло да павелічэння колькасці ўраднікаў, якія служылі ўласна дзяржаве. Арыстакратычная мадэль рэкрутацыі палітычных эліт вызначала парадак прызначэння на пасады. Цэнтральныя і лакальныя ўрады размяркоўваліся манархам паміж некалькімі дзясяткамі шляхецкіх родаў, найбольш заможныя і аўтарытэтныя з якіх манапалізавалі доступ да вышэйшых пасад у ВКЛ. Разам з тым, падчас гаспадарання Уладзіслава Вазы кар’ера на дзяржаўнай службе была даступна для асоб, якія не належалі да спадчыннай мясцовай арыстакратыі, больш таго, былі іншаземцамі па паходжанні.= The article presents some results of studying the structure of the central, as well as the highest local state officials of the Grand Duchy of Lithuania in the 30-40s of the XVII century. The ruling apparatus of the principality consisted of the officials, one part of whom served the state, in a narrow sense, and the other part served the monarch. In practice, the division did not always took place. Based on the competence of the central bureaucracy of the GDL, the state performed a minimal set of functions, which was typical for traditional societies. During the reign of Ladislas Vasa, some former posts were restored and some new ones were set up, which led to an increase in the number of government officials who served the state itself. The aristocratic model of political elites recruiting determined the order of the appointment to the positions. Central and local posts were distributed by the monarch among dozens gentry families, the wealthiest and most authoritative of them monopolized the access to the highest posts in the GDL. At the same time, in Ladislas Vasa governing, a career in the civil service was available to the persons who did not belong to the hereditary local aristocracy, moreover, it was available to foreigners by birth.