Вобраз Саламандры у еурапейскiх лiтаратурах XVII - першай паловы XIX стагоддзя i творах Яна Баршчэускага

Abstract

На канкрэтных прыкладах вывучаецца пытанне аб сувязях еўрапейскіх літаратур і творчай спадчыны Яна Баршчэўскага. Разглядаецца вобраз Саламандры, які адкрыта названы ў аповесці «Душа не ў сваім целе» і таксама прыхаваны за найменнем «вогненны дух» у апавяданні «Вогненныя духі» (зборнік «Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях»). Вытокі гэтага вобраза ў еўрапейскай літаратуры Новага часу знаходзяцца ў кнізе французскага вальнадумца XVII стагоддзя Манфакона дэ Вілара «Граф дэ Габаліс, або Размовы аб тайных навуках». Пасля публікацыі гэтага твору «духі стыхіяў» шырока ўжываліся ў еўрапейскай апавядальнай літаратуры на працягу XVIII і першай паловы XIX стагоддзя, прычым іх функцыі, мастацкія інтэрпрэтацыі былі варыятыўнымі. Адзначаецца, што творы Яна Баршчэўскага і еўрапейскіх рамантыкаў (Э.Т.А. Гофмана, У.Ф. Адоеўскага) яднае ўзнаўленне механізмаў міфапаэтычнай свядомасці і канструяванне з рэшткаў традыцыйных вераванняў, прадуктаў уласнай фантазіі і запазычаных літаратурных вобразаў і матываў сакральнага вобраза-сімвала.